ตอนที่ 4 : รู้จัก ICF Model และตัวอย่างการนำไปใช้ทางกายภาพบำบัด

ตอนที่ 4 : รู้จัก ICF Model และตัวอย่างการนำไปใช้ทางกายภาพบำบัด

ICF model คืออะไร?

     ICF ย่อมาจาก The International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF) ถูกสร้างขึ้นโดย WHO หรือองการอนามัยโลก เพื่อที่จะอธิบายเกี่ยวกับ การทำงานร่างกาย (functioning) และ ความผิดปกติของร่างกาย (disability) ในเดือนพฤษภาคม 2001 และปัจจุบันได้ถูกนำมาใช้อย่างแพร่หลายในการวิเคราะห์คนไข้ ร่วมทั้งในกายภาพบำบัดด้วย เนื่องจากเป็นแบบแผนการมองคนไข้ในหลากหลายมิติ สามารถวิเคราะห์ปัญหาของคนไข้ได้อย่างครอบคลุม

องค์ประกอบของ ICF model

จากแผนภาพจะเห็นว่ามีการเชื่อมโยงความสัมพันธ์ของคนไข้หนึ่งคน เข้าด้วยกัน

     - ปัญหาของการทำงาน และ โครงสร้างของร่างกาย

     - ปัญหาการทำกิจวัตรประจำวัน และการเข้าสังคม

     - ปัจจัยที่มีผลต่อปัญหาเหล่านั้น

โดยการเชื่อมโยงเหล่านี้จะทำให้สามารถมองคนไข้ในวงกว้างมากขึ้น และพบปัญหาที่แท้จริงของคนไข้

 

     Body function :: การทำงานของกล้ามเนื้อ เช่น ยกแขน กำมือ ก้าวขา เป็นต้น

     Body structures :: พูดถึงกล้ามเนื้อ เช่น กล้ามเนื้อหัวไหล่ กล้ามเนื้อต้นขา เป็นต้น

     Impairments :: ปัญหาเกี่ยวกับการทำงาน และโครงสร้างของร่างกาย เช่น ยกแขนไม่ได้ กำมือไม่ได้ กล้ามเนื้อหัวไหล่ตึงรั้ง เป็นต้น

     Activity :: กิจวัตรประจำวัน เช่น การขับรถ การซักผ้า เป็นต้น

     Participation :: การมีส่วนร่วมในสังคม เช่น การเข้าวัด เป็นต้น

     Activity limitation :: การจำกัดการทำกิจวัตประจำวัน

     Participation restriction :: ปัญหาการเข้าสังคม

     Environmental factors :: ปัจจัยทางสิ่งแวดล้อม เช่น ญาติพี่น้อง สภาพบ้าน เป็นต้น
       Personal factors :: ปัจจัยในตัวเอง เช่น โรคประจำตัว สภาวะอารมณ์ อาชีพ เป็นต้น

ตัวอย่างการใช้ ICF model

และการวางแผนการจัดการทางกายภาพบำบัด

     หวังว่าบทความนี้จะทำให้เพื่อนๆ เข้าใจ ICF Model มากขึ้นนะครับ สำหรับตอนที่ 4 ก็ขอจบลงเพียงเท่านี้ ขอบคุณที่ติดตามครับ สำหรับข้อเสนอแนะ หรืออยากให้ปรับปรุง หรือแนะนำหัวข้อไหนสามารถติดต่อมาได้เลยครับ 

อ่านเพิ่มเติมเกี่ยวกับ ICF Model : http://www.who.int/classifications/icf/en/

Reference :: Introduction to the International Classification of
Functioning, Disability and Health (ICF) - The collaborating centre for the WHO Family of International Classifications in Australia

ตอนที่ 3 เมื่อไหร่ที่นักกายภาพบำบัดควรตรวจประเมินคนไข้

ตอนที่ 3 เมื่อไหร่ที่นักกายภาพบำบัดควรตรวจประเมินคนไข้ ?

    สวัสดีครับหลังจากได้ทราบหลักการคร่าวๆ ในการตรวจประเมินอาการทางกายภาพบำบัดไปแล้ว ต่อมาในตอนที่ 3 นี้นายชาลีขอพูดถึงการตรวจประเมินคนไข้บ้างว่า เมื่อไหร่ที่เราจำเป็นต้องตรวจประเมินคนไข้

1. ครั้งแรกที่นักกายภาพบำบัดพบกับคนไข้
      ใช่ครับ ในครั้งแรกที่เราเจอคนไข้หากเราไม่แม้แต่จะพูดกับคนไข้เลยคงจะไม่ได้ การสอบถามประวัติ อาการแสดง ระยะเวลาที่เกิดอาการ และอื่นๆ ทำให้เราสามารถวินิจฉัย และวางแผนการรักษาความผิดปกติเหล่านั้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ อีกทั้งยังสามารถตั้งเป้าหมายร่วมกับคนไข้ได้อีกด้วย

2. ระหว่างการทำการรักษา

      การตรวจประเมินความเหมาะสมระหว่างการรักษาก็สำคัญ เนื่องจากเราจำเป็นต้องปรับการรักษาไปตามอาการของคนไข้ ดูว่าการรักษานี้ตอบสนองต่อคนไข้อย่างไร และปรับใช้ตามสภาพของคนไข้ เช่น หากคนไข้ปวดมากขึ้น นักกายภาพบำบัดจำเป็นต้องเปลี่ยนวิธีการรักษาไปเป็นวิธีอื่น เป็นต้น

3. เมื่อต้องการติดตามผลการรักษา

      การตรวจประเมินเปรียบเทียบการรักษาระหว่างหลังการรักษา และก่อนการรักษามีความจำเป็นอย่างยิ่ง เนื่องจากอาการของโรคแต่ละโรคมีความจำเพาะ ไม่สามารถใช้การรักษาที่เหมือนกันได้ในทุกเคส หากนักกายภาพบำบัดทำการรูทีนการรักษา อาจทำให้ได้ผลการรักษาที่ไม่ตรงจุด และส่งผลเสียต่อคนไข้ได้อีกด้วย

4. เมื่อทำการเปลี่ยนแผนการรักษา
      เช่นเดียวกับข้อ 2 หากเราทำการเปลี่ยนแผนการรักษาก็ควรตรวจประเมินการตอบสนองของคนไข้ซ้ำไปด้วย เพื่อดูว่าการรักษาใหม่นั้นเหมาะสมกับอาการของคนไข้หรือเปล่า

รูปแบบการตรวจประเมินที่สามารถนำไปใช้ได้กับทุกคนไข้ (LLTRA)

ฟัง (Listen) ฟังประวัติปัจุบัน และประวัติในอดีต

ดู (Look) ตรวจประเมินสภาพร่างกายก่อนทำการรักษา

ทดสอบ (Test) ลงมือตรวจโครงสร้างที่คาดว่าจะมีพยาธิสภาพ

บักทึก (Record) บันทึกผลการตรวจ และวางแผนการรักษา

ตรวจประเมิน (Assess) ทำการตรวจประเมินอาการของคนไข้ว่ามีการตอบสนองต่อการรักษาอย่างไรบ้าง

หากเราเป็นนักกายภาพบำบัดที่ดี การตรวจประเมินคนไข้เป็นประจำไม่เพียงส่งผลดีต่อตัวคนไข้เท่านั้น ยังผลให้นักกายภาพบำบัดมีความคิดที่จะพัฒนาตัวเองอยู่เรื่อยๆ ไม่ตีกรอบการวางแผนการรักษาของตนเอง สำหรับตอนที่ 3 ขอจบเพียงเท่านี้ครับ


Reference : Tidy's physiotherapy - Lynn Gaskell

ตอนที่ 2 ความสัมพันธ์ระหว่างความสมดุลของกล้ามเนื้อ กับการทำงาน และการบาดเจ็บของกล้ามเนื้อ

ตอนที่ 2 ความสัมพันธ์ระหว่างความสมดุลของกล้ามเนื้อ กับการทำงาน และการบาดเจ็บของกล้ามเนื้อ

     ความสมดุลของกล้ามเนื้อ (muscle balance) สามารถดูได้จาก ความยาวของกล้ามเนื้อ (muscle length) หรือ ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ ( muscle strength ) agonist และ antagonist ซึ่งสองปัจจัยข้างต้นนี้เองจะเป็นตัวบอกว่ากล้ามเนื้อมีการทำงานที่ปกติหรือไม่ จนกระทั่งสามารถบอกพยาธิสภาพของกล้ามเนื้อมัดนั้นๆ ว่ามีความผิดปกติอย่างไร

         อาทิเช่น เมื่อกล้ามเนื้อ Hamstring มีการหดสั้น (tightness) ส่งผลทำให้ช่วงการเคลื่อนไหวของการเหยียดเข่าลดลง (limit knee extension) และยังทำให้กล้ามเนื้อ antagonist ของมัน นั่นคือ Quadricep muscles มีการทำงานลดลงอีกด้วย ทั้งนี้เป็นเพียงแค่การมองที่ภายนอกเท่านั้น (extrinsic view)

       ดังที่ได้กล่าวไว้ในตอนที่ 1 หากเราวิเคราะห์ไปในกลไกภายใน การหดสั้นของ Hamstring muscle ไม่เพียงแต่ทำให้ช่วงการเคลื่อนไหวลดลงเท่านั้น ยังส่งผลต่อ กล้ามเนื้อหลังที่จะต้องคงการเดินให้เป็นปกติ โดยการเอียงตัวไปด้านที่ปกติ หรืออาจจะย่อขาข้างปกติลงมาเพื่อให้การเดินไม่ติดขัด แต่ผลสุดท้ายจากการที่กล้ามเนื้อไม่สมดุลกัน ก็จะทำให้พยาธิสภาพแพร่กระจายต่อไปเรื่อยๆ โดยมีสาเหตุมาจากจุดๆ เดียวเท่านั้น ดังแผนภาพที่จะแสดงให้ดูต่อไปนี้

การบาดเจ็บของโครงสร้าง และความเจ็บปวด

v

กล้ามเนื้อไม่สมดุล (หดรั้ง หรืออ่อนแรง)

      

v

ลักษณะของการเคลื่อนไหวที่ผิดแปลกไป

        ดังนั้น นักกายภาพบำบัดไม่ควรที่จะจำกัดแผนการรักษาไว้ที่โครงสร้างใด โครงสร้างหนึ่ง และละเลยโครงสร้างโดยรอบ ควรคำนึงถึงโครงสร้างที่มีการทำงานเกี่ยวข้องร่วมด้วย เพราะบางทีเราอาจกำลังแก้ที่ปลายเหตุอยู่ก็ได้ แล้วพบกันที่ ตอนที่ 3 ครับ

Reference : Assessment and treatment of muscle imbalance : the Janda approach / Phil Page, Clare Frank, Robert Lardner.